De geschiedenis van Dolores: een dorp geboren uit water, wilskracht en geloof
De geschiedenis van Dolores is geen verhaal van kastelen, veldslagen of koninklijke intriges. Het is een geschiedenis van modder, moed en mensen die zich niet lieten afschrikken door het moeras, maar er hun thuis van maakten. Daar, in de laaggelegen vlakte van de Vega Baja del Segura, ontstond in de achttiende eeuw een gemeenschap die haar bestaan dankt aan de strijd tegen het water én aan de devotie voor een verdrietige Maagd.
Een jong dorp met diepe wortels
Vergeleken met andere dorpen in de provincie Alicante is Dolores relatief jong. De officiële stichting vond plaats in het jaar 1715, in een tijd waarin het Spaanse koninkrijk onder Filips V begon met het verdelen en ontginnen van vruchtbare, maar moeilijk toegankelijke gronden in de zuidoostelijke vlakten. De regio was lange tijd onderhevig aan overstromingen, muggenplagen en onbruikbare landbouwgrond – maar het potentieel was duidelijk. Waar water is, is vruchtbaarheid.
Het was Cardinal Belluga, bisschop van Cartagena en een machtig man binnen kerk en staat, die het plan opvatte om de moerassen te temmen. Onder zijn toezicht begon men met het graven van irrigatiekanalen en het droogleggen van stukken land. Een deel van deze nieuw gewonnen grond werd toegewezen aan het nieuw op te richten dorp, dat de naam 
kreeg van de Virgen de los Dolores – de Maagd Maria in haar zeven smarten. Haar naam zou het dorp beschermen. Haar beeld zou centraal staan in de kerk én in de harten van haar bewoners.
Een dorp dat zijn vorm vond rond geloof en akkers
De eerste huizen werden gebouwd op verhoogde gronden, met het kerkplein als middelpunt. Daaromheen ontstonden rechte straten, eenvoudige woningen en de basisstructuur van wat we vandaag de dag nog herkennen als het centrum van Dolores. De Iglesia Parroquial de Nuestra Señora de los Dolores werd al in de vroege jaren opgericht en vormde het morele en sociale hart van de gemeenschap.
Het leven in deze beginjaren was niet gemakkelijk. De grond was vruchtbaar, maar de risico’s van overstromingen en ziekten bleven reëel. Toch groeide Dolores gestaag. Dankzij de rijke landbouwgrond ontwikkelde het dorp zich tot een belangrijke leverancier van groenten, fruit en granen voor de regio. Families werkten het land, bouwden boerderijen en stelden tradities op die tot op vandaag voortleven in feesten, marktgewoonten en dorpsverhalen.
Groei, overstromingen en veerkracht
De 19e eeuw bracht zowel bloei als tegenslag. Terwijl de landbouw zich verder ontwikkelde en nieuwe technieken hun intrede deden, bleef de strijd met het water een terugkerend 
thema. Grote overstromingen van de Segura – waaronder die van 1879 – lieten diepe sporen na in het landschap en in het geheugen van de dorpsbewoners. Woningen werden verwoest, oogsten verloren, maar telkens weer herrees Dolores met hernieuwde kracht. De bouw van betere afwateringssystemen en dijken zorgde vanaf het einde van de 19e eeuw voor meer veiligheid en stabiliteit.
Twintigste eeuw: van geïsoleerd platteland naar verbonden gemeenschap
In de loop van de twintigste eeuw veranderde het leven in Dolores ingrijpend. De komst van elektriciteit, verharde wegen en gemotoriseerd vervoer bracht de buitenwereld dichterbij. De bevolking groeide, de landbouw professionaliseerde en nieuwe sectoren – zoals handel en kleine industrie – vonden hun weg naar het dorp. Toch bleef Dolores zichzelf: een plek waar het ritme van de seizoenen, de klokken van de kerk en de geluiden van het land nog altijd leidend waren.
Tijdens de Spaanse Burgeroorlog kende het dorp, zoals zoveel plaatsen in het land, spanningen en armoede. Families werden gescheiden, politieke overtuigingen kwamen met elkaar in botsing. Maar ook hier toonde het dorp zijn veerkracht. Na de oorlog werd opnieuw opgebouwd: scholen, pleinen, markthallen en sportvoorzieningen gaven het dorp een modern gezicht zonder de ziel te verliezen.
Een identiteit geworteld in traditie en trots
Wat Dolores vandaag zo bijzonder maakt, is de manier waarop de geschiedenis voelbaar blijft in het dagelijkse leven. In de jaarlijkse Feria de Agosto, die teruggrijpt op oude 
veemarkten. In de processies van de patroonheilige, waarin jong en oud met eerbied meeloopt. En in het dialect, de keuken, de verhalen die generatie op generatie worden doorgegeven aan de eettafel of op het dorpsplein.
Dolores mag dan ontstaan zijn uit de wil van een kardinaal en de vruchtbaarheid van een moeras, het is uitgegroeid tot een zelfstandige en trotse gemeenschap met een eigen karakter. Een dorp dat zichzelf niet uitvindt voor toeristen, maar gewoon is wie het altijd al was – met eerbied voor het verleden en vertrouwen in wat nog komt.