Van Moorse oorsprong tot christelijk dorp
Wie door de geplaveide straatjes van Tàrbena loopt en de witte huizen, de eeuwenoude kerk en de resten van oude muren aanschouwt, voelt dat dit bergdorp een rijke en gelaagde geschiedenis kent. Deze plek, verscholen in de bergen van de Marina Baixa, heeft door de eeuwen heen een bijzondere rol gespeeld in het verhaal van Alicante.
De oorsprong van Tàrbena gaat terug tot de Moorse periode, die begon in de 8e eeuw. De Moren kozen deze locatie niet toevallig: de beschutte ligging, de vruchtbare terrassen en het overvloedige bronwater maakten het tot een ideale plek voor een nederzetting. Ze legden hier terrassen aan en ontwikkelden een slim irrigatiesysteem, dat generaties lang zou worden gebruikt. De oorspronkelijke naam van het dorp was vermoedelijk afgeleid van een Arabisch woord, wat “hooggelegen plaats” zou hebben betekend — passend bij zijn ligging in de bergen.
De Reconquista: een nieuwe tijd breekt aan
In de 13e eeuw viel het dorp, net als de rest van de provincie Alicante, in handen van de christelijke koningen tijdens de Reconquista. Koning Jaime I van Aragón voegde het gebied toe aan zijn rijk, en de islamitische bevolking mocht aanvankelijk als mudéjares blijven wonen, onder bepaalde voorwaarden. De nieuwe machthebbers bouwden een kleine kerk en introduceerden christelijke gebruiken, terwijl de moslims trouw bleven aan hun eigen gewoonten en landbouwmethoden. Zo ontstond een gemengde samenleving, die eeuwenlang relatief vreedzaam bleef bestaan.
De verdrijving van de Moriscos: een leeg dorp
De grote ommekeer kwam in 1609, toen koning Filips III besloot de zogenaamde Moriscos — nakomelingen van moslims die zich na de Reconquista tot het christendom hadden bekeerd — uit Spanje te verdrijven. Ook Tàrbena werd zwaar getroffen. Bijna de volledige bevolking werd in één klap weggevoerd, en de terrassen, huizen en molens kwamen verlaten te staan. Het dorp raakte vrijwel ontvolkt, en er restte slechts stilte en verval.
Het was een ingrijpende gebeurtenis die diepe littekens achterliet, niet alleen in de stenen van de huizen, maar ook in de herinnering aan deze plek. De terrassen begonnen dicht te groeien, en de irrigatiekanalen droogden op. De toekomst van Tàrbena hing aan een zijden draadje.
Herbevolking: een nieuwe start met Mallorcanen
Om de verlaten dorpen in het binnenland nieuw leven in te blazen, begon de Spaanse kroon met het aantrekken van kolonisten. Voor Tàrbena kwamen deze nieuwe bewoners uit een onverwachte hoek: Mallorca. In de vroege 17e eeuw vestigde zich hier een groep Mallorcaanse families, die hun taal, gebruiken en culinaire tradities meebrachten. Hun aanwezigheid drukte een blijvende stempel op het dorp: de typische sobrasada — de smeerbare worst die nog altijd wordt gemaakt — is rechtstreeks afkomstig van deze 
Mallorcaanse kolonisten.
De Mallorcanen herstelden de verlaten terrassen en namen de landbouw opnieuw ter hand. Ze vernieuwden het irrigatiesysteem en lieten het dorp weer bloeien. De plaatselijke dialecten en tradities die zij introduceerden, leven tot op de dag van vandaag voort in de feesten, de keuken en de manier van leven in Tàrbena.
De 18e en 19e eeuw: bloei en stabiliteit
De 18e eeuw bracht rust en voorspoed. De landbouw floreerde, en het dorp groeide langzaam maar gestaag. Nieuwe huizen werden gebouwd en de kerk gewijd aan Santa Bárbara werd uitgebreid en verfraaid. Het dorpsplein werd het hart van het sociale leven, waar men elkaar ontmoette, nieuws uitwisselde en handel dreef.
Ook in de 19e eeuw bleef Tàrbena gespaard van de ergste onrust die Spanje teisterde, al lieten de Carlistenoorlogen wel hun sporen na. De bergachtige ligging maakte het dorp moeilijk bereikbaar en hield het grotendeels buiten de directe conflicten. Toch moesten de inwoners soms soldaten huisvesten of bijdragen aan de oorlogsinspanningen.
De 20e eeuw: leegloop en ontdekking
Met de komst van de 20e eeuw brak voor veel Spaanse bergdorpen een moeilijke periode aan. De industriële revolutie en de aantrekkingskracht van de steden leidden tot een leegloop. Ook in Tàrbena vertrokken veel jongeren naar de kust of naar Barcelona en Madrid op zoek naar werk en een moderner leven. De bevolking daalde en sommige huizen en
terrassen werden opnieuw verlaten.
Toch bleef een deel van de inwoners trouw aan het dorp en aan hun manier van leven. In de tweede helft van de 20e eeuw ontdekten steeds meer buitenlanders en toeristen de schoonheid van Tàrbena. De rust, de charme en het authentieke karakter trokken nieuwe bewoners en bezoekers aan, die het dorp nieuw leven inbliezen. Oude huizen werden gerestaureerd en de traditionele feesten kregen nieuwe betekenis, niet alleen voor de bewoners, maar ook voor de gasten die hier deel van uitmaken.
Een levende geschiedenis
Vandaag de dag weerspiegelt Tàrbena nog steeds zijn rijke verleden. Elk steegje, elke oude muur en elke viering vertelt een verhaal dat teruggaat tot de tijd van de Moren, de Mallorcanen en de vele generaties die na hen kwamen. De inwoners van het dorp koesteren hun geschiedenis en zorgen ervoor dat de herinnering aan het verleden levend blijft, terwijl ze openstaan voor de toekomst.
Wie hier komt, ontdekt meer dan een bergdorp: je stapt een levend museum binnen waar je de echo’s van eeuwen geschiedenis nog kunt voelen in de stenen onder je voeten en de verhalen die op het dorpsplein worden verteld.