Deadline en aanleiding
Op 15 september 2025 start volgens de huidige planning de verplichte sloop van tientallen historische laagbouwwoningen op het strand van Babilonia in Guardamar del Segura. De maatregel volgt op jaren van juridische procedures over het gebruik van de maritiem-terrestrische openbare ruimte en op beslissingen van de Staat die stellen dat de bebouwing het natuurlijke functioneren van strand en duinen verstoort. Voor de bewoners betekent dit het einde van bijna een eeuw strandcultuur; voor de overheid is het een stap in de richting van herstel van kustaandynamiek en naleving van de Ley de Costas. Lokale en regionale media bevestigen dat de eerste fase betrekking heeft op circa zestig tot vijfenzestig panden, met voorbereidende ontruimingen kort vóór de sloopdata.
Historische context sinds 1934
De huizen van Playa Babilonia ontstonden in 1934 als onderdeel van een breder plan om de oprukkende duinen te beteugelen en de kustzone landschappelijk en toeristisch te ontwikkelen. Het betrof eenvoudige woningen in één bouwlaag, vaak in familiebezit, die in de decennia nadien een toonbeeld werden van kleinschalig kusttoerisme aan de Costa Blanca. Bewoners benadrukken dat het om een door generaties gedragen woon- en recreatiepatroon gaat, met open deuren en sociale samenhang in de zomermaanden. Het historische karakter en de continuïteit van bewoning – inclusief eerste woningen – worden door buurtvertegenwoordigers aangevoerd als argumenten om tot bescherming over te gaan, naast de vraag of alternatieve oorzaken de strandafname verklaren.
Wettelijk kader: Ley de Costas en concessies
De kern van het juridische dossier ligt in de Ley 22/1988, de zogenaamde Ley de Costas, die de maritiem-terrestrische strook tot openbaar domein verklaart en strikte gebruiksregels oplegt. Voor bestaande bebouwing op het openbaar domein voorzag de wet in tijdelijke concessies (veelal dertig jaar) die sindsdien afliepen. De hervorming via Ley 2/2013 maakte in specifieke gevallen verlenging tot maximaal 75 jaar mogelijk, maar prikkelde tegelijk tot verscherpte toetsing aan milieuduurzaamheid en kustveiligheid. In de zaak Guardamar zijn aanvragen tot verlenging in 2019 afgewezen en is het aflopen van concessies formeel vastgesteld, met verwijzing naar de verplichting tot verwijdering van bebouwing op het openbaar domein. Jurisprudentie bevestigt dat bij einde concessie sloop kan worden gelast wanneer herstel van het publieke domein en kustveiligheid dat vergen.
De sloop per 15 september 2025
Lokale en regionale berichtgeving schetst een concreet tijdpad: rond 15 september 2025 start de eerste sloopgolf in de frontlinie, voorafgegaan door ontruiming en afwikkeling van nuts- en veiligheidsvoorzieningen. De aantallen die circuleren wijzen op ongeveer zestig tot vijfenzestig panden in de eerste tranche, waarbij het Ministerie voor Ecologische Transitie de uitvoering via de provinciale dienst coördineert. In het aanlooptraject zijn enkele horecagebouwen en niet-conforme bijgebouwen reeds verwijderd, hetgeen het beeld voedt van een gefaseerd traject met nadruk op de meest zeewaarts gelegen volumes. Het scenario blijft evenwel afhankelijk van de laatste processtappen en eventuele voorlopige voorzieningen, waarop bewonersorganisaties nog hopen.
Ecologische argumenten: regressie en sedimenttransport
De ecologische rechtvaardiging die door ministeriële diensten en technische rapporten wordt aangevoerd, draait om de sterke regressie van het strand en de belemmering van natuurlijke zandstromen. Een CEDEX‑rapport adviseerde reeds in 2018 om de natuurlijke evolutie van de kust toe te laten en “coacties” op de dwarsdynamiek weg te nemen, wat neerkomt op het weghalen van obstakels tussen zee en duin. Studie- en mediabronnen laten daarnaast zien dat menselijke ingrepen – zoals de aanleg en configuratie van de haven‑/golfbrekerstructuren bij de Segura‑monding – het langstransport van sedimenten hebben beïnvloed en erosie hebben versneld, terwijl ook de afgenomen sedimentaanvoer uit het stroomgebied meespeelt. In combinatie met frequente stormen en zeespiegelstijging leidt dit tot een kusttraject met hoge overstromings‑ en erosierisico’s.
Alternatieve verklaringen volgens bewoners
Bewoners en lokale woordvoerders weerspreken dat de huizen de hoofdschuldigen zijn en wijzen juist op externe factoren. In interviews vertellen zij dat sedimenten vroeger via de Segura naar het noorden van Guardamar stroomden, maar dat stuwen en dammen in het achterland en de aanleg van het haven‑espigón de toevoer en verdeling van zand hebben verstoord. Daarbij stelt men dat de regressie vooral sinds de jaren negentig is versneld – parallel aan infrastructurele ingrepen – en dat laagbouwwoningen uit de jaren dertig niet de primaire oorzaak kunnen zijn. De nadruk ligt op het behoud van een “ecologisch” familietoerisme en erfgoedwaarde, met het pleidooi om technische oplossingen te prioriteren en de kolonies als etnologisch waardevol te erkennen.
Beschermingspogingen: etnologische waarde
In 2025 is parallel aan de sloopkalender een poging ingezet om de nederzetting als “núcleo de valor etnológico” te laten erkennen onder de nieuwe regionale kustwetgeving. De Generalitat Valenciana nam daartoe aanvragen van bewonersorganisaties in behandeling; ook in andere kustplaatsen wordt een vergelijkbare route verkend. Een dergelijke erkenning kan in theorie het beheerregime beïnvloeden, maar biedt op zichzelf geen vrijstelling van nationale kustregels wanneer bebouwing in het openbaar domein staat en een “regresión grave” wordt vastgesteld. De discussie illustreert de spanning tussen erfgoed‑ en milieudoelen en de gelaagde bevoegdheden van Staat en regio bij kustbeheer en cultureel landschap.
Toeristische dynamiek: korte en lange termijn
Voor het toerisme aan de Costa Blanca is de impact dubbel. Op korte termijn kan de sloopfase leiden tot afzettingen, geluid en een tijdelijke vermindering van de belevingswaarde ter plaatse, met mogelijke uitwijk naar nabijgelegen stranden en accommodaties. Op middellange termijn verwachten voorstanders dat het herstel van de natuurlijke strand‑duin‑dynamiek en een vrijere kustlijn gunstig is voor badkwaliteit, veiligheid en landschapswaarde, wat juist duurzaam kusttoerisme ondersteunt. Tegenstanders vrezen verlies aan identiteit en belevingshistorie: de rij karakteristieke strandhuizen gold decennialang als herkenningspunt dat familie‑ en verblijftoerisme aantrok. Voor beide perspectieven geldt dat de marketing van Guardamar zich zal moeten aanpassen aan een vernieuwd kustbeeld met nadruk op natuurherstel en cultuurhistorische duiding elders.
Cultureel landschap en erfgoed
De kolonies van Playa Babilonia zijn deel van een breder cultuurhistorisch verhaal waarin de duinenreeks van Guardamar, herbebossingsprojecten uit het begin van de twintigste eeuw en kustverstedelijking samenkomen. De spanning tussen conservering en bescherming van natuurlijke processen is niet uniek voor Guardamar, maar krijgt hier een bijzonder scherp profiel door de ligging van de woningen “tussen strand en duin” en de lange gebruiksduur in familieverband. Erfgoedprofessionals wijzen erop dat documentatie, archiefwerk en alternatieve vormen van waardering – zoals fotoreeksen, oral history en maquettes – kunnen helpen bij het publiek maken van deze geschiedenis, ook als fysieke resten verdwijnen. In dat opzicht past Guardamar in Europese discussies over omgang met “erfgoed op kwetsbare kusten” in tijden van klimaatadaptatie.
Economische en ruimtelijke effecten voor de regio
In de gemeentelijke en provinciale economie is strandtoerisme een sleutelcomponent; elke verandering in toegankelijkheid en uitstraling heeft daarom potentiële spin‑offs. De sanering van het publieke domein kan investeringen in kustveiligheid, wandelroutes en duinbeheer stroomlijnen, wat de verblijfskwaliteit verbetert en piekdruk spreidt. Tegelijk kan verlies aan unieke bebouwing het aanbod homogeniseren, waardoor omliggende badplaatsen met behoud van historische structuren een relatieve voorsprong krijgen in niche‑segmenten. Voor het vastgoedaanbod in Guardamar kan de herinrichting van de kustzone bovendien indirect effect hebben op vraag en prijsverwachtingen, afhankelijk van de kwaliteit van het nieuwe ontwerp en de snelheid waarmee de tijdelijke hinderfase wordt afgesloten.
Waarom moeten ze weg?
De hoofdreden is juridisch en ecologisch. Juridisch omdat de woningen zich bevinden op het maritiem‑terrestrische openbaar domein en de concessies die het gebruik toestonden zijn geëindigd; pogingen tot verlenging zijn afgewezen. De Ley de Costas schrijft bescherming van dit domein, herstel van zijn integriteit en voorkoming van schadelijke gevolgen van werken en installaties voor. Ecologisch omdat technische rapporten en beleidsstukken wijzen op regressie van de kustlijn en obstakels in de dwarsdynamiek van strand‑duin, terwijl toegenomen stormbelasting en veranderde sedimentaanvoer doorwerken. De combinatie van aflopende titels, rechterlijke uitspraken en risico‑analyse leidt in dit concrete dossier tot de beslissing om de bebouwing te verwijderen.
Na sloop en opruiming volgt normaliter een fase van herstel van het publieke domein, waarbij obstakels worden verwijderd, duinvoeten worden gestabiliseerd en loop‑ en verblijfsinfrastructuur (paden, uitkijkpunten) waar nodig worden heringericht om natuurlijke processen niet te hinderen. Inrichting richt zich op veiligheid bij storm, het faciliteren van zandtransport en het scheiden van intensief gebruik en kwetsbare zones. De gemeente en de bevoegde overheden communiceren doorgaans over faseringsplannen en tijdelijke afsluitingen. Op langere termijn kan de kwaliteit van het strandmilieu verbeteren, maar de uiteindelijke morfodynamiek blijft afhankelijk van golfklimaat, rivieraanvoer en de werking van kunstwerken zoals golfbrekers, waarover gelijktijdig technisch debat en monitoring plaatsvinden.
Zijn alternatieven uitgesloten?
In 2025 zetten bewonersorganisaties in op erkenning als “núcleo de valor etnológico” en verwijzen zij naar mogelijke wetswijzigingen en competentieverschuivingen richting de Generalitat. Dergelijke trajecten kunnen het gesprek over waardering en documentatie sturen, maar botsen met de nationale kustregels zodra bebouwing in het openbare domein staat en regressie ernstig is. Juridische analyses wijzen erop dat verlenging van concessies sinds 2013 mogelijk is, maar niet wanneer duurzaamheid en veiligheid onvoldoende zijn geborgd en de bevoegde overheid de prikkel heeft om het domein te herstellen. Parallel onderzoekt de regio hoe cultuurhistorische waarden buiten het fysieke behoud in het beleid verankerd kunnen worden. De uitkomst voor Guardamar blijft tot het laatste moment afhankelijk van rechterlijke en bestuurlijke beslissingen.
Praktische context voor Nederlandstaligen
Voor Nederlandstalige bewoners en wie nadenkt over emigreren naar Alicante is de casus relevant als voorbeeld van de spanning tussen erfgoed en milieu in een toeristische kustregio. Toekomstige bezoekers van Guardamar del Segura kunnen in de sloopperiode hinder ondervinden van afsluitingen; actuele informatie loopt via gemeente en regionale media. Voor wie woont in Spanje met gezin of investeringsplannen heeft in kustzones, laat de zaak zien hoe belangrijk het is de status van gronden in het maritiem‑terrestrische domein te kennen en de implicaties van de Ley de Costas te begrijpen. Tegelijk blijft Guardamar inzetten op natuurkwaliteiten, duinroutes en strandherstel als pijlers van “toerisme Costa Blanca” na de sanering.
Bronnen: “Sus casas se construyeron en 1934…”, Cadena SER (21‑08‑2025) – https://cadenaser.com/nacional/2025/08/21/sus-casas-se-construyeron-en-1934-en-mitad-de-una-playa-de-alicante-para-salvarla-ahora-la-ley-obliga-a-derribarlas-por-motivos-medioambientales-cadena-ser/; “Vecinos de Playa Babilonia se manifiestan…”, Onda Cero Vega Baja (20‑08‑2025) – https://www.ondacero.es/emisoras/comunidad-valenciana/vega-baja/noticias/vecinos-playa-babilonia-manifiestan-nuevo-intento-paralizar-derribo-sus-viviendas_2025082068a5c6eddb58816310095a61.html; “90 días para que derriben mi casa…”, El Confidencial (20‑06‑2025) – https://www.elconfidencial.com/espana/comunidad-valenciana/2025-06-20/derribo-casas-playa-babilonia-guardamar_4151060/; “La piqueta y los temporales…”, El País (12‑02‑2023) – https://elpais.com/espana/comunidad-valenciana/2023-02-12/la-piqueta-y-los-temporales-se-ciernen-sobre-la-colonia-babilonia-de-la-playa-de-guardamar-del-segura.html; Ley 22/1988 de Costas – BOE – https://www.boe.es/buscar/act.php?id=BOE-A-1988-18762; Ley 2/2013 – BOE – https://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2013-5670; AHSA (05‑05‑2021) – https://ahsa.org.es/dunas/costas-ordeno-en-2019-la-demolicion-de-las-casas-de-la-playa-de-babilonia-y-pinet; “El Ministerio reconoce que el espigón…”, El Español (20‑07‑2023) – https://www.elespanol.com/alicante/vega-baja/20230720/ministerio-reconoce-espigon-guardamar-construyo-reves-provoca-regresion-litoral/780172305_0.html; “¿Puede su valor etnológico salvar…?”, La Vanguardia (16‑08‑2025) – https://www.lavanguardia.com/local/valencia/20250816/10973123/valor-etnologico-salvar-derribo-casas-playas-guardamar-moncofa.html; “Los vecinos de Babilonia…”, Diario de la Vega (21‑08‑2025) – https://www.diariodelavega.com/los-vecinos-de-babilonia-se-manifiestan-para-intentar-evitar-el-derribo-inminente-de-sus-casas/.